چطور-سیـــستم-برق-و-الکترونیک-خودرو-را-عیب-یابی-کنیم

عیب یابی خودرو ، برق و الکترونیک ماشین

اکثر دوستانی که با مرکز ما برای طرح مشکل خودرو خود ارتباط می گیرند ، نمی دانند که چطور و از کجا شروع به عیب یابی خودرو خود کنند ، در اینجا سعی می کنیم تا شما و همه دوستانی که برای پیدا کردن عیب خودرو خود دچار این سردرگمی هستند را به زبان ساده راهنمایی کنیم. چطور خودرو خود را عیب یابی کنیم؟

برق و الکترونیک خودرو چیست؟

بیایید تا مختصری در مورد برق و الکترونیک خودرو توضیح دهیم. حدودا تا قبل از ۲۰ سال پیش تنها یونیت (واحد کنترل ) الکترونیکی خودروها نهایتا سیستم کنترل موتور ECU بود و تنها موتور بود که توسط مدارات و آی سی های نصب شده بر روی یک برد الکترونیکی کار می کرد.

یونیت خودرو

اما امروزه تمام بخش های خودرو دارای یونیت های الکترونیکی شده اند . برخی خودروهای چند سال اخیر حدود ۱۰۰ یونیت الکترونیکی دارند که هر کدام یکی از بخش های خودرو را کنترل می کنند. برای مثال چراغها ، در صندوق ، در های سرنشینان ، سیستم نویگیشن ، جعبه فیوز اتاق ، جعبه فیوز موتور ، تنظیم ارتفاع ، سیستم پایداری ESP ، ای بی اس ABS ، گرم کن و سردکن صندلی ها ، سیستم تهویه مطبوع A/C ، رادار ، دوربین ۳۶۰ ، صندلی ها برقی ، سنسور دنده عقب ، سیستم ۴WD ، گیربکس اتومات ،سقف برقی ،برف پاکن ها ، شیشه بالابرها ،ترمز دستی برقی ، سیستم ورود بدون کلید و….در خودروهای جدید همگی توسط یونیت های الکترونیکی کنترل می شوند.

پس برق خودرو چیزی جز مجموعه این یونیت ها ، ارتباط بین آنها (شبکه) ،حسگرها و عملگر ها ، سیم کشی های واسط نیست.

عیب-یابی-خودرو-برق-و-الکترونیک-ماشین

تعمیرای سی یو ECU خودرو

شبکه خودرو CAN bus

صحبت از ارتباط بین یونیت ها و یا شبکه بین آنها به میان آمد . Controller Area Network bus شبکه ای است صنعتی که بستر و سخت افزار مربوط را برای این منظور فراهم آورده است . این شبکه در خیلی از بخشهای صنعتی غیر از خودرو کاربرد داشته و استفاده شده. در مورد ویژگی های فنی این شبکه بعدا صحبت خواهیم کرد اما اگر بخواهیم مفهوم کارکرد این پروتوکل را بدانیم می توانیم آن را به مانند شبکه کامپیوتر بدانیم که چند سیستم در بستر آن با هم ارتباط دو طرفه می گیرند.

در خودرو نیز یونیت های در صورت نیاز ، در بستر شبکه CAN با یونیت های دیگر تبادل اطلاعات می کنند.

برای مثال یونیت ترمز دستی برقی با استفاده از شبکه ، در صورتی که خودرو روشن باشد و دسته دنده اتوماتیک در وضعیت حرکت D قرار گیرد با کامپیوتر گیربکس ارتباط گرفته و بعد از حرکت خودرو به صورت اتوماتیک چرخ ها را آزاد می کند. و دیگی لازم نیست تا راننده به خاطر بسپارد تا حتما قبل از حرکت خودرو ترمز دستی را آزاد کند. و یا یونیت در صندوق عقب برقی خودرو دائما با یونیت قفل مرکزی و کامپیوتر اتاق BCM در ارتباط است و در صورت قفل بودن خودرو اجازه باز شدن در صندوق را نمی دهد و یا با چک کردن سرعت حرکت خودرو از طریق BCM اجازه باز شدن و یا نشدن درب عقب را می گیرد تا در حرکت در صندوق باز نشود و خطری برای خودرو و سرنشینان ایجاد نشود.

عیب-یابی-خودرو-برق--الکترونیک-شبکه

بخش های برقی خودرو چطور کار می کنند؟

اگر هر بخش الکترونیکی را به شکل یک هرم در نظر بگیریم در راس بالایی آن یونیت کنترل کننده آن بخش قرار دارد و در زیر آن سیم کشی و سیم های رابط و در بخش پایینتر حسگرها و عملگر های مربوط به آن بخش قرار می گیرند . مثلا در سیستم کنترل پایداری و سیستم ضد قفل ، یونیت ABS در راس هرم قرار دارد سیم کشی تا چرخ ها ، جعبه فیوز و داخل اتاق در بخش بعد و در پایینترین قسمت سنسورهای روی هر چرخ ، سنسور حسگر گرانش و شتاب جانبی YAW Sensor ، موتور الکتریکی بلوک ، سنسور فشار روغن بلوک ،شیرهای برقی روغن ترمز هر چرخ بر روی بلوک قرار می گیرند.

ای-بی-اس-ABS-خودرو-چطور-کار-می-کنند

یونیت از طریق سیم ها با تمامی بخشهای خود ارتباط می گیرد. ممکن است یک حسگر یا عملگر از یک یونیت با یونیت دیگر مشترک باشد پس هر دو آنها می توانند در بستر شبکه به صورت اشتراکی از آن حسگر یا عملگر استفاده کنند و نیازی نیست که هر دو این یونیت ها مستقیما تا آنها سیم کشی مستقیم داشته باشند.

این به معنی کاهش حجم سیم کشی ، عیب یابی ساده تر خودرو ، هزینه کمتر و… بوده و از مزایای استفاده از سیستم های کنترل هوشمند است.

یونیت های خودرو چه کاری انجام می دهند؟

هر یونیت خودرو که در راس هرم بخش کنترل خود قرار دارد ، به هنگام روشن شدن تمام زیر مجموعه های خود را چک می کند و می تواند از طریق تست های الکترونیکی بدون اینکه راننده متوجه هیچ گونه تغییری در آن بخش شود ، SELF CHECK انجام دهد و در صورت بروز هر مشکلی در سیستم مذکور آن را به راننده از طریق چراغ هشدار در کیلومتر ، صفحه نمایش خودرو و… اطلاع دهد. معمولا یونیت با مشاهده مشکل در هرم خود کل آن بخش را غیر فعال یا به طور نیمه فعال در می آورد. مثلا اگر یونیت کنترل گیربکس مشکلی را در حسگرها ، عملگرها (تشکیل شده از مکانیک و الکترونیک) و یا سیم کشی خود مشاهده کند دنده خودرو را به حالت اضطراری برده و سیستم را نیمه فعال می کند تا راننده بتواند خودرو را با همین حالت تا یک تعمیرگاه برساند و در راه نماند.اما اگر یونیت تشخیص دهد که مشکل پیش آمده حاد است و می تواند به خودرو آسیب جدی وارد نماید ، اجازه جابجای به خودرو را نمی دهد و سیستم را کاملا غیر فعال می کند.

توجه داشته باشید همیشه مشکل در مرحله چک اولیه آشکار نمی شود ، گاهی باید آن بخش به حرکت افتاده و استفاده شده تا مشکل توسط یونیت شناسایی شود

اگر یونیت بعد از چک کردن سیستم با خطایی مواجه نشد ، آماده به کار می شود و منتظر است که هنگام نیاز عملیاتی شده و زیر بخشهای هرم خود را کنترل یا به حرکت در آورد. مثلا وقتی شما دکمه کیلس استارت را برای روشن شدن خودرو فشار می دهید ، یونیت اسمارت کی (یونیت هوشمند ورود بدون کلید) سنسورهای خود را به کار می اندازد تا وجود کلید را در خودرو چک کنند.اگر کلیدی در خودرو موجود بود کد آن را با ارسال سیگنال ها خوانده و با کد های ثبت شده در خود و در ECU از طریق شبکه مقایسه می کند.اگر کد درست باشد به ای سی یو اجازه استارت زدن و روشن شدن می دهد.

تعمیر برد های الکترونیکی

عیب یابی خودرو

همانطور که گفته شد هر یونیت بعد از روشن شدن و هنگام کار ، خود را چک کرده و وجود مشکل در زیر بخش ها را به طور دائم بررسی می کند. اگر مشکلی را تشخیص دهد بلافاصله خطا را در حافظه خود به صورت یک کد DTC مثلا U0100 با تفسیری کوتاه Lost Communication with ECM/PCM به صورت فعال Active ثبت می کند . اگر مشکل برطرف شود کد خطا از حافظه یونت تا زمانی که برق آن به طور کامل قطع نگردد حذف نخواهد شد و به صورت سابق History باقی خواهد ماند. به خطاهای ثبت شده در هر یونیت DTC (diagnostic trouble codes) گفته می شود.

دیاگ OBD و خواندن خطا

تمام یونیت های خودرو از طریق شبکه به یک درگاه به نام OBD یا همان کانکتور دیاگ On-board diagnostics متصل هستند و می توان با استفاده از یک دستگاه عیب یاب خودرو ” دیاگ ” به آنها در بستر شبکه خودرو که معمولا CAN بوده دسترسی پیدا کرد. دیاگ ها همه یا یک صفحه نمایش در خود داشته و یا از طریق یک واسط به کامپیوتر متصل می شوند تا با استفاده از مانیتور قابل مشاهده باشند و بتوان با برنامه آنها ارتباط گرفت. دیاگ ها قابلیت های زیادی دارند و یکی از آنها این است که می تواند از طریق پورت OBD به یونیت های خودرو متصل شده و لیست خطاهای DTC (diagnostic trouble codes) فعال و سابق آن یونیت را به نمایش در آورد. اگر خطا فعال نباشد می توان با استفاده از دیاگ آن را از حافظه یونیت حذف نمود.

برای عیب یابی خودرو علائم و پیام های نمایش داده شده در صفحه کیلومتر شمار یا نمایشگر چند منظوره روی داشبورد کافی نیست ، این موارد فقط وجود یک مشکل در یکی از بخش ها را گزارش می دهد و برای عیب یابی خودرو باید به آن بخش و یونیت مربوطه که دچار مشکل شده دیاگ زد و کد خطاهای ثبت شده در آن را مشاهده کرد.

عیب یابی ماشین برق و الکترونیک

برای اینکه متوجه این موضوع شوید فرض کنید که یک روز که خودرو خود را روشن می کنید با پیام Check BSD System رو به روی می شوید.این یعنی سیستم رادار های آشکار ساز نقطه کور خودرو شما دچار مشکلی شده . اینکه مشکل در کدام بخش از رادار چپ یا راست و یا نمایشگر آن در آینه ها به وجود آمده مشخص نیست و باید با استفاده از دیاگ و ورود به بخش یونیت BSD لیست خطاهای احتمالی را مشاهده کرد تا بتوان برای رفع آن اقدام نمود.

چگونه مشکل خودرو را برطرف کنیم؟

یونیت های الکترونیکی روز به روز پیشرفته تر شده و روند عیب یابی را برای تعمیرات ساده تر می کنند به طوری که یونیت های جدید تر حتی در عیب یابی از داخل خود یونیت نیز هوشمند هستند و می توانند وجود مشکل در داخل خود یونیت را چه صورت نرم افزاری و چه به صورت سخت افزاری تشخیص می دهند.

کامپیوتر شخصی خود را تصور کنید ، یک پردازشگر ، نرم افزار ، حافظه ، ورودی کیبرد موس ، خروجی تصویر و صدا ، رابط های شبکه و USB برای اتصال به بیرون تشکیل شده است.هر یونیت الکترونیکی خودرو نیز مشابه کامپیوتر شخصی شما در توان و اندازه کوچکتر ساخته شده است و دارای یک یا چند میکرو کنترلر برای پردازش اطلاعات ، برنامه داخلی ذخیره شده در آی سی های حافظه ، در یافت کننده سیگنال های حسگر ، بخش خروجی روشن کننده شیرهای برقی ، لامپ ،موتور ، هیتر و… ،و رابط های شبکه های CAN Bus ، K Line و… است.

سیستم موتور را در نظر بگیرید ، ایسیو ECU یونیت کنترل کننده این بخش است. ایسیو بعد از باز شدن سویچ زیر بخشهای مربوط در هرم خود و دیگر یونیت های مرتبط با عملکرد خود را (مثل یونیت گیربکس و ای بی اس و…) در شبکه چک می کند . مقدار دما ، فشار هوای منیفولد ، فشار ریل سوخت و… را در ورودی حسگرها دریافت و بعد از محاسبه در واحد پردازش طبق برنامه ذخیره شده بعد از استارت زدن، در خروجی میزان پاشش سوخت زمان جرقه ، باز بودن دریچه گاز و…کنترل کرده و موتور را روشن می کند. چند دقیقه بعد چراغ چک موتور (نشان دهنده مشکل در موتور) روشن می شود و موتور به درستی کار نمی کند.

همیشه بهترین و راحت ترین کار برای شروع عیب یابی دیاگ زدن است ، یونیت ها معمولا به مشکل خود آگاه هستند. بعد از دیاگ زدن به بخش با مشکل مواجه شده که در اینجا یونیت ECU است کد خطا DTC را مشاهده می کنید. مثلا متوجه می شویم خطا مربوط به سنسور میل بادامک است . ابتدا به صورت ظاهری اتصالات و محل نصب را بررسی می کنیم. اگر مشکلی مشاهده نشد ، سنسور را با یک سنسور جدید جایگزین می کنیم ، با استفاده از دیاگ خطا را در ای سی یو پاک می نماییم. اگر مشکل برطرف نشد باید سیم کشی و مقادیر مورد انتظار ولتاژ بر روی سنسور چک شود.اگر باز هم مشکلی مشاهده نشد باید یونیت مربوطه بررسی گردد و ممکن است از داخل دچار مشکل شده باشد.

هیچ گاه بدون اطلاع و بدون دسترسی به مدارک راهنمای تعمیراتی خودرو برای عیب یابی اقدام نکنید. حتی تعمیرکاران هم اگر اطلاعات کافی نداشته باشند ممکن است باعث ایجاد مشکلات بیشتری شوند. مراجعات بسیاری به این مرکز بوده که در عیب یابی غیر اصولی مشکلات ساده تبدیل به آسیب دیدگی های چند یونیت کنترل در بخش های سالم شده است. پس آگاهانه عمل کنید.

درباره دیجی برد

3 دیدگاه در عیب یابی خودرو ، برق و الکترونیک ماشین
  1. سلام، مطالبتون سایت رو مطالعه کردم.
    هر چند که مطالب علمی و تخصصی هست، ولی در نهایت سادگی و کاملا کاربردی و قابل فهم برای عموم بیان کردید.
    تشکر میکنم و آرزوی موفقیت میکنم برای شما.

  2. با سلام، واقعا مطالب تخصصی و مفید در این زمینه و در خودروهای خاص کمه مه امیدوارم این دست مطالب و اموزشها در این زمینه بیشتر شه


[بالا]

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *